- Rối loạn phát triển giới tính (DSD, disorder of Sexual Development) của tinh hoàn là một hội chứng “đảo ngược giới tính” hiếm gặp (tỉ lệ khoảng 1/20,000 1/25,000) khi một người mang nhiễm sắc thể 46,XX không phù hợp với giới tính tuyến sinh dục (tinh hoàn).
CƠ CHẾ
- Rối loạn này lần đầu được mô tả bởi de la Chapelle vào năm 1964 (nên được gọi là hội chứng de la Chapelle) có thể chia làm hai loại là SRY dương tính và SRY âm tính. Khoảng 90% trường hợp là do sự chuyển đoạn bất thường đầu ngắn giữa nhiễm sắc thể X và Y và chuyển SRY từ nhiễm sắc thể Y sang nhiễm sắc thể X trong giai đoạn phân bào giảm nhiễm; 10% trường hợp còn lại thì không tìm thấy sự hiện diện của SRY, do đó với bệnh nhân có SRY âm tính thì cơ chế phát triển tinh hoàn vẫn chưa rõ ràng, một số giả thuyết được đặt ra là do liên quan đến một số gene liên kết với nhiễm sắc thể X có vai trò trong tạo kiểu hình nam như SOX9, SOX3, SOX10 và RSOP1.
BIÊU HIỆN LÂM SÀNG
- Khoảng 15% sẽ không có cơ quan sinh dục ngoài rõ ràng lúc sinh và khoảng 85% các triệu chứng lâm sàng sẽ biểu hiện lúc tuổi dậy thì. Các triệu chứng như nữ hóa tuyến vú, ít lông, thân hình thấp, tinh hoàn nhỏ, lỗ tiểu đóng thấp, vô sinh không có tinh trùng và tuy có cơ quan sinh dục ngoài là nam nhưng thường nồng độ testosterone thấp. Ngoài ra, nồng độ testosterone thấp làm tăng nguy cơ gãy xương do giảm mật độ xương, giảm libido, rối loạn cương dương, giảm khối cơ.
- Một số trường hợp còn phát hiện dấu vết của ống Mullerian qua hình ảnh học.
- Ngoài ra, thấy rằng tăng nguy cơ bị u nguyên bào sinh dục (gonadoblastoma) với bệnh nhân bị hội chứng de la Chapelle.
CHẨN ĐOÁN
- Việc đánh giá chẩn đoán nên được thực hiện khi có dấu hiệu nghi ngờ với trẻ sinh ra không có cơ quan sinh dục ngoài rõ ràng bằng cách khám lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh bụng/chậu, xét nghiệm nhiễm sắc thể và xét nghiệm FISH cho SRY, ngoài ra các xét nghiệm đánh giá nồng độ hormone sinh dục như testosterone, LH, FSH,…
QUẢN LÝ
- Quản lý bệnh nhân bị Hội chứng de la Chapelle phải có sự phối hợp nhiều liệu pháp.
+ Điều trị hộ trợ tâm lý học
+ Liệu pháp thay thế hormone testosterone
+ Điều trị hiếm muộn
+ Phẫu thuật tạo hình cho nữ hóa tuyến vú ở những bệnh nhân này có thể được thực hiện, đặc biệt khi bệnh nhân đến giai đoạn V theo thang điểm Tanner vì sự phân bố chất béo có thể thay đổi theo liệu pháp testosterone.
+ Ngoài ra, vấn đề vô sinh không tinh trùng, nguy cơ tăng bị u nguyên bào sinh dục và tinh hoàn nhỏ nên có việc cắt bỏ tinh hoàn vẫn đang được xem xét trên những bệnh nhân này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- https://www.cureus.com/articles/48565a-rare-presentation-of-disorder-of-sex-development
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6958519/
- Speroff’s Clinical Gynecologic endocrinology and Infertility, ninth Edition, Chapter 20: reproduction and the Thyroid