- Ung thư vú là ung thư từ biểu mô của ống dẫn (85%) hoặc các thùy của mô tuyến vú, là loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ. Theo WHO, trong năm 2020, có khoảng 2,3 triệu người phụ nữ được chẩn đoán ung thư vú và có 685,000 người tử vong về căn bệnh này. Còn theo Hiệp Hội Ung Thư Hoa Kỳ (ACS), tính đến tháng 5 năm 2021, có khoảng 281,550 người được chẩn đoán ung thư vú với 43,600 người phụ nữ và 530 người đàn ông tử vong vì ung thư vú.
YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA UNG THƯ VÚ
- Yếu tố nguy cơ chính của ung thư vú là giới tính nữ (hơn 99% ca ung thư vú xảy ra ở phụ nữ).
- Tiền căn gia đình có ung thư vú, ung thư buồng trứng hoặc các bệnh lý ung thư liên quan như ung thư tinh hoàn, ung thư tụy.
- Có kinh sớm hoặc mãn kinh muộn.
- Không sinh con.
- Khoảng thời gian từ lúc có kinh lần đầu đến lúc mang thai kéo dài.
- Không cho con bú.
- Sử dụng liệu pháp hormone thay thế sau mãn kinh.
- Lớn tuổi.
- Hút thuốc lá, nghiện rượu.
- Nhu mô vú đặc phát hiện trên nhũ ảnh.
- Tiếp xúc với tia xạ liều cao sớm (1030 tuổi)
TẦM SOÁT UNG THƯ VÚ
- Mục tiêu của tầm soát ung thư vú là giúp phát hiện ra những bệnh cảnh dưới lâm sàng hoặc những bệnh nhân bị ung thư vú không triệu chứng để ngăn những kết cục xấu và tránh dùng các biện pháp xâm lấn. Tuy nhiên, việc tầm soát cũng có thể gây ra một số bất lợi như: dương tính giả, lo lắng, khó chịu khi làm thủ thuật, phải tiếp xúc với tia xạ.
- Theo ACOG,
+ Khám vú: Có thể thực hiện mỗi 1-3 năm đối với phụ nữ 25-39 tuổi và thực hiện hằng năm đối với phụ nữ từ 40 tuổi trở lên
+ Thời điểm chụp nhũ ảnh lần đầu: có thể chụp nhũ ảnh bắt đầu từ 40-49 nếu bệnh nhân mong muốn và không khuyến cáo chụp sau 50 tuổi nếu bệnh nhân không thực sự muốn thực hiện. Và có thể chụp nhũ ảnh mỗi năm hoặc 2 năm/lần. Có thể chụp nhũ ảnh đến 75 tuổi, việc chụp nhũ ảnh sau 75 tuổi nên bàn bạc với bệnh nhân dựa trên tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và tuổi thọ.
- Theo ACS,
+ Khám vú: Không được khuyến cáo
+ Thời điểm chụp nhũ ảnh lần đầu: có thể thực hiện từ 40-45 tuổi, khuyến cáo bắt đầu vào 45 tuổi. Có thể chụp mỗi năm cho phụ nữ từ 40-54 tuổi, chụp 2 năm/ lần cho phụ nữ cần theo dõi từ năm 55 tuổi trở lên.
VAI TRÒ CỦA XÉT NGHIỆM BRCA1 VÀ BRCA2 TRONG UNG THƯ VÚ
- Xét nghiệm BRCA chỉ được dùng cho những đối tượng nguy cơ cao và được tư vấn bởi bác sĩ, các đối tượng có thể xét nghiệm BRCA là:
+ Có ung thư buồng trứng, ưng thư vòi trứng hoặc phúc mạc
+ Có ung thư vú trước 45 tuổi
+ Có ung thư vú và có họ hàng bị ung thư vú trước tuổi 50 hoặc có họ hàng bị ung thư buồng trứng, vòi trứng hoặc phúc mạc.
+ Có ung thư vú và có ít nhất 2 họ hàng bị ung thư vú hoặc ung thư tụy hoặc ung thư tinh hoàn ở bất kỳ tuổi nào
+ Có họ hàng bị đột biến BRCA1 hoặc BRCA2.
- Vai trò của xét nghiệm BRCA là khi xét nghiệm dương tính về đột biến gene BRCA là cho biết:
+ TĂNG nguy cơ bị ung thư trong tương lai, chứ không có nghĩa là sẽ bắt buộc bị ung thư.
+ Có khả năng sẽ di truyền đột biến gene này cho thế hệ sau và họ hàng cũng có thể mang đột biến gene này, điều này sẽ giúp các thành viên trong gia đình quyết định việc xét nghiệm BRCA và tầm soát sớm ung thư.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- https://www.who.int/newsroom/fact-sheets/detail/breast-cancer
- https://www.stopbreastcancer.org/informationcenter/facts-figures/
- https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/about/how-common-is-breast-cancer.html
- https://www.cancer.gov/news-events/cancer-currents-blog/2016/brca-testing-breast-cancer
- https://www.acog.org/womens-health/faqs/brca1-and-brca2-mutations
- Janice Famorca-Tran, The Consequences of a BRCA Mutation in Women (2015).
- ACOG Practice Bulletin Number 179 (2017) , Breast Cancer Risk Assessment and Screening in Averagerisk Women.